Zaanse Schans, een leuke dag tussen de molens

Dat ik een voorliefde heb voor molens weet ondertussen iedereen wel. Ik ben een paar jaar geleden ook al een dagje bij de molens van Kinderdijk geweest en dat was ook super leuk. Dus toen ik met Ralph en Jolanda een gezellig dagje aan het plannen was, leek het mij een leuk idee om naar de Zaanse Schans te gaan. Gelukkig beloofde het een zonnige dag te worden dus we hadden er zin in.

Het ontstaan van de Zaanse Schans

De Zaanse Schans is een uniek plekje in de Zaanstreek. Je waant je hier in de 17e, 18e en/of 19e eeuw, toen de Nederlandse industrie floreerde. De huizen, winkels, pakhuizen en molens zijn gebouwd in de authentieke Zaanse houtbouwarchitectuur. Vanaf 1958 zijn de houten panden die rijp waren voor de sloop, met grote hijskranen via de weg of het water, vanuit de hele Zaanstreek verhuisd naar de Zaanse Schans. Daar werden ze opgeknapt, en zo kunnen wij er nu nog van genieten.

Om een pand naar de Zaanse Schans te verhuizen gingen maanden aan vooraf, waarin architecten, bouwkundigen en aannemers voorbereidingen troffen. Er moest veel worden berekend vóór een pand op een dieplader gehesen kon worden en vervoerd. Nergens in de wereld is er ooit zo’n grote verhuizing van panden geweest en dat maakt het wel heel bijzonder.

De Zaanstreek

Vereniging De Zaansche Molen zette zich tegelijkertijd in om de historische Zaanse industriemolens te behouden, en deze werden langs de Kalverringdijk geplaatst, wat een mooi uniek plaatje oplevert. In de Zaanstreek stonden vroeger zo’n 600 molens. Deze molens werden gebruikt om meel, cacao en specerijen te malen. Maar er werd ook hout gezaagd, olie geperst en verf gemaakt. Het leuke is dat je deze verscheidenheid aan molens nu ook kunt bezoeken, en de verhalen van alle vrijwilligers maken het helemaal uniek.

De molens op de Zaanse Schans

Wij hadden een dag met een lekker windje, dus de wieken draaiden bijna allemaal vrolijk rond. Omdat we er vroeg waren hadden we ook alle tijd om elke molen van binnen te bekijken. En uiteraard te luisteren naar de molenaars. Het is leuk om naar boven te klimmen via een klein steil trapje en dan naast de draaiende wieken te staan. Omdat er allemaal verschillende soorten molens staan, zie je ook de verscheidenheid aan mechanismen die door de wieken worden aangedreven. Want ook al draaien de wieken hetzelfde rond, binnen is elk productieproces anders.

Oude ambachten

Naast de werkzaamheden in de molens, kun je ook proeven aan hoe het leven in die tijd is geweest. In de authentieke huisjes kun je kijken naar de oude ambachten die er worden gedemonstreerd. Het Wevershuis laat bijvoorbeeld zien hoe twee gezinnen in een klein pand woonden en allemaal meewerkten om zeildoeken te weven.

In de klompenmakerij worden demonstraties gegeven hoe klompen worden gedraaid. Nederland is natuurlijk beroemd om de klomp. Er wordt toch gedacht dat we allemaal op klompen lopen??? Mijn vader deed dat in ieder geval nog wel. Maar ik ben geen voorstander van dit schoeisel. In het museum kijken naar de mooiste collectie antieke klompen van Nederland is dan wel weer leuk.

Kaasmakerij De Catharinahoeve

Helaas is er weinig horeca op de Zaanse Schans, We hadden de hoop dat we ergens lekker konden lunchen, maar de nasleep van corona was merkbaar. Het pannenkoekenhuis is gesloten en restaurant De Hoop op d’Swarte Walvis was bezet door een groep. In het museumcafé kun je wel wat eten, maar als je over de dijk aan het wandelen bent, wil je niet terug lopen naar het begin. Gelukkig konden we in de kaasmakerij De Catharinahoeve wat kaasjes proeven en was de ergste honger gestild, want wat hebben ze daar veel verschillende lekkere smaken zeg! Zeker een bezoek waard.

Leuke houten panden

Naast de molens zijn er ook verschillende houten panden te bezoeken. Die vooral opvallen door hun mooie houten gevels en lage deuren. De Zaanse huizen kenmerken zich vooral door de groene kleur. In de 16e en 17e eeuw werden houten huizen met houtteer geschilderd. Wat later werd vervangen door het gebruik van verf en pigment soorten. Je zag toen vooral kleuren als terracotta en geel. Groen was een goedkopere kleur. Onder het bewind van koningin Victoria werd bepaald dat er meer eenheid moest komen in de kleuren van de huizen en dit begon vooral in de Zaanstreek.

Andere details zijn: De windveer, de houten planken die aan de gevel zitten om de hoek waterdicht te houden. Het kalf, een balk onder het bovenlicht bij de voordeur, waar vaak een tekst of spreuk op is geschilderd. En een zogenoemde dooddeur. In de Zaanstreek is het niet gepast om via de pronkkamer het huis binnen te komen, behalve bij speciale gelegenheden: het weg dragen van de overledene en de bruid die over de drempel het huis in wordt getild. Een Zaans gezegde is: alleen dood en bruid gaan de voordeur uit. Bij deze gelegenheden kwam er een trappetje tevoorschijn, want de dooddeur zit zo’n 60 centimeter boven de grond.

Musea op de Zaanse Schans

Op de Zaanse Schans zijn er ook een aantal leuke musea. Het Zaans Museum laat je de industrieën zien van Holland, maar ook de productie en het vervoer van de voedingsmiddelen die hier geproduceerd werden. Verkade is natuurlijk de bekende chocolade en koekjesfabriek en in de Verkade Experience zie je de geschiedenis van dit bedrijf. Daarnaast is er een bakkerijmuseum, het Zaanse Tijd museum en de museumwinkel van de Albert Heijn, waar je kunt winkelen in de originele winkelinventaris van de allereerste Albert Heijn in Oostzaan.

Praktische tips voor de Zaanse Schans

Het wordt weer drukker met toeristen, dus het is slim om te zorgen dat je bijtijds naar de Zaanse Schans gaat. Je kan het gebied gratis in, maar voor het parkeren moet je wel 8,00 euro betalen. Bij de entree kun je een combinatie kaart kopen voor 23,50 euro, waarmee je alle molens en musea in kan en je krijgt een uitrijkaart voor het parkeerterrein. Ben je in het bezit van de museumjaarkaart neem die dan zeker mee, die ga je dan heel veel gebruiken. De musea en molens zijn geopend van 9.00 tot 17.00 uur.

Omgeving van de Zaanse Schans

Je kunt in het gebied ook prachtige wandelingen en fietstochten maken. Er staan knooppunten paaltjes, en er is een wandelpad door de Kalverpolder. Dit is geopend van 15 juni tot en met 15 maart. In het broedseizoen is het afgesloten. Maar maak je geen zorgen, ook op de Zaanse Schans zelf kom je makkelijk aan je 10.000 stappen.

Afscheid van de molenaar

Toen we in het Molenmuseum waren, vertelde een van de vrijwilligers dat de molenaar van papiermolen De Schoolmeester na 50 jaar met pensioen was gegaan. Deze molen, uit 1692, is de enige nog werkende papiermolen ter wereld, die nog op de wind draait. Nog elke dag kun je de molen bezichtigen. Wij waren helaas te laat, maar vanwege de pensionering was de molen op traditionele manier versierd en dat was zeker een bezoekje waard. En een mooie afsluiting van onze leuke dag op de Zaanse Schans.

Ben je op zoek naar meer tips voor een dagje uit? Kijk dan hier.

Sharing is caring!