Wil je een wandeling maken door het prachtige Groene Hart, dan heb ik hier een leuke tip! Ik mocht mee om het skûtsje Nooit Volmaakt terug te varen naar de thuishaven bij Fort Kudelstaart. Vanaf het dek zag ik de prachtige omgeving aan mij voorbij glijden. Uiteraard vielen mij de molens in de verte op. Thuis ben ik gaan zoeken waar deze staan. Zo kwam ik tot de ontdekking dat het de Molenviergang in Aarlanderveen was.
Wat is een molengang?
De bekende natuurkundige en ingenieur Simon Stevin heeft de molengang uitgevonden. Een molengang is een aantal molens, die samen zorgen voor het droogmalen en drooghouden van een stuk polder. Het water wordt via “trappen” naar boven gebracht. De laagste molen, de ondermolen, schept het water naar de onderboezem. De hoogste molen, de bovenmolen, schept het naar de ringvaart. Meestal zijn er twee trappen. Maar bij een zogenoemde driegang is er ook nog een tussenboezem. De molens in Kinderdijk vormen de bekendste molengang van Nederland.
De molenviergang van Aarlanderveen
In Aarlanderveen staan vier molens, dus een molenviergang. Deze molenviergang is de enige ter wereld, waarvan de molens nog werken op de kracht van de wind. En die door molenaars worden bediend. Alleen als het windstil is en de veiligheid in gevaar loopt, gebruikt het Hoogheemraadschap van Rijnland elektrisch aangedreven hulpgemalen. Het water komt vanuit de polder terecht in de Oude Rijn. Een hoogteverschil van meer dan vijf meter.
Molenaar
Molenaars zijn helaas een “uitstervend ras” zijn. Maar ze zijn noodzakelijk om de molenviergang werkend te houden. Daarom staat het vak van molenaar op de lijst van immaterieel erfgoed van Unesco. Het betekent dat de overheid steun geeft om het vak van molenaar in stand te houden. Een goed initiatief want het zou toch zonde zijn als we niet meer kunnen genieten van dit unieke fenomeen.
Wandelen langs de molenviergang Aarlanderveen
Dit is misschien wel een lange inleiding voor deze wandeling. Maar het is leuk om achtergrond informatie te hebben. Bij de molens staan trouwens ook borden waarop de werking van de molenviergang staat. Je kunt in Aarlanderveen twee wandelingen maken. Een korte en een lange. Ik dacht, we gaan die korte wandeling maken. Maar je raadt het al…het werd toch een stukje langer. Dat is geen straf, het is zo’n mooi gebied.
Startpunt in Aarlanderveen
We parkeerden de auto in het dorp vlakbij Het Oude Rechthuis. Prima plek voor lunch of drankje achteraf. Daarna onze stevige stappers aan en van start. We volgden de paaltjes en moesten ergens bij nummer 20 het pad tussen de weilanden in. We hebben inderdaad voor boerderij Aurora stil gestaan, maar konden geen pad ontdekken. Dus toch maar verder gelopen.
Na een kilometer had ik toch het idee dat het niet goed ging en heb ik even navraag gedaan. We waren inderdaad te ver en moesten weer terug. We hadden de eerste twee kilometer al in de schoenen voor we nog maar iets van het originele pad hadden gelopen. Wees dus alert want door de begroeiing zijn de paaltjes niet altijd goed zichtbaar.
Door de weilanden
Als je eenmaal over de planken op het juiste pad bent, is alles duidelijk aangegeven. En kan de mooie wandeling door het weidse land beginnen. Het eerste stuk loopt over betonnen platen, maar later loop je ook door het gras met hier en daar verstopte kuiltjes, dus we waren blij met de stevige schoenen.
Molen 1: de Ondermolen
De eerste Ondermolen , die gebouwd is in 1786, brandde af in 1924. Hij werd vervangen door een molen die eerst in Bleiswijk stond. Alle molens zijn poldermolens, wat betekent dat de molen water verplaatst van de onderliggende polder naar een hoger niveau. Het is een grondzeiler met een stenen voet en een achtkantige houten, rietgedekte bovenbouw. Er zit een scheprad in met een diameter van 6,7 meter. En het water wordt 1,25 meter hogerop gebracht. Helaas mag je in de molens binnen geen kijkje nemen omdat de molenaar er woont met zijn gezin. Hou dus gepaste afstand.
Richting molen 2: de Middenmolen
Het pad door de weilanden loopt verder naar de tweede molen. De oorspronkelijke molen is gebouwd in 1786, maar is afgebrand in 1868. Hij is herbouwd en dat was een dure aangelegenheid. Ook nu wordt er weer onderhoud uitgevoerd. De molenaar is een jongen die het vak heeft geleerd van zijn vader en op deze prachtige plek in de polder woont. Deze molen voert het water 1,40 meter hogerop.
Langs het water van de molenviergang
Vanaf molen twee lopen we over een soort dijkje langs het water richting de derde molen. Het is er heerlijk rustig en de enige communicatie is met een paar mopperende schapen. Mocht je een zwemmend schaap tegenkomen, dan wil de boer graag dat je hem belt. Zijn nummer staat aan het begin van het pad op het hek. Maar ondanks de warmte op deze dag bleven alle schaapjes op het droge.
Molen 3: de Bovenmolen
Op molen drie werkt en woont ook een jonge molenaar, die het molenaars vak met de paplepel ingegoten heeft gekregen. Ik vind dat wel heel bijzonder. Ook deze is afgebrand geweest. Natuurlijk ook weer opgebouwd en in 2010 grondig gerestaureerd. Deze molen tilt het water 1,25 meter omhoog. Na deze molen is het via het pad nog een klein stukje tot we weer bij de weg komen en we rechtsaf onze weg vervolgen langs de Oude Rijn.
Weer verder wandelen
Gelukkig zijn de ingangen van de paden hier een stuk beter zichtbaar. En na het stukje over de weg duiken we weer de polder in. Er is genoeg te zien en het is een mooie wandeling. Op het eerste stuk staan een paar koeien, die ons nieuwsgierig opnemen. Als ik foto’s van ze wil maken komen ze dichterbij. Ze denken zeker dat ik geen zoom heb….
Molen 4: de Putmolem
De vierde molen staat een stukje verder en niet helemaal in lijn met de andere drie. Hij bemaalt een lager gedeelte van de polder, de Put. Deze molen is nog de enige originele molen van de vier. En is pas gebouwd in 1801. In die tijd werd er nog volop turf gewonnen. De molen brengt het water 90 centimeter omhoog, niet met een scheprad, maar met een stalen vijzel. Op dit punt sta je op 5 meter onder NAP en het niveau in de Oude Rijn.
Terug in Aarlanderveen
Na de vierde molen lopen we via de weg het dorpje weer in. Wat een prachtige wandeling hebben we gemaakt. We strijken neer op het terras van het Oude Rechthuis voor een lekker koud biertje. Uiteindelijk hebben we volgens de Strava-app 12 kilometer gewandeld. Dat was niet de planning, maar we hebben er wel van genoten.
Even praktisch voor molenviergang Aarlanderveen
- Parkeren kun je in Aarlanderveen doen vlakbij het Oude Rechthuis, Dorpstraat 40.
- Zorg voor stevige schoenen en eten en drinken voor onderweg, midden in het weiland ga je geen terras meer vinden.
- Let goed op bij boerderij Aurora op nummer 20, daar moet je het erf oplopen, en meteen links over de planken.
- Wil je een molen bezoeken, kun je een afspraak maken met de molenaar van de putmolen, tel. 0172 571854.
- We volgden de route van de paaltjes 78 -> 72 –> 69 –> 71-> 75 –> 76 ->73 –> 78 die je kan voorprogrammeren in de Fietsknoop app.
- Op zoek naar meer leuke wandelingen? Klik dan hier!
