De Botanische tuinen van de Universiteit van Utrecht

Een bezoek aan de Botanische tuinen van de Universiteit stond al een tijdje op mijn verlanglijstje. En al klinkt “aan de andere kant van Utrecht” heel ver, ik kan er op mijn gemakje in 40 minuten naar toe fietsen. Waarom ben ik er niet al eerder geweest, vroeg ik mij dus af?

Ontstaan van de Botanische tuinen

De Botanische tuinen bestaan al sinds 1639. Dit was drie jaar na de oprichting van de Universiteit van Utrecht. De eerste locatie was op het bolwerk Sonnenborgh, waar nu de Sterrenwacht is. Daar was een onderwijstuin voor studenten die medicijnen studeerden. Biologie bestond toen nog niet als studievak. Er waren toen zo’n 650 verschillende planten en het was in vergelijking met andere tuinen maar een kleine tuin.

In 1723 is er een grotere tuin aangelegd aan de Nieuwegracht. Deze tuin is aangelegd volgens het plantensysteem van de Leidse hoogleraar Boerhave. Er is een oranjerie gebouwd voor kuipplanten en een verwarmde kas voor tropische planten. Er volgden verschillende ontwikkelingen en samenwerkingen met oa het Cantonspark in Baarn. Vanaf 1964 was er ook een collectie op landgoed Sandwijck in de Bilt. Al deze planten collecties kwamen in 1987 samen op de huidige plek op het Science Park rond Fort Hoofddijk. Alleen de onverplaatsbare bomen bleven in de oude Hortus. Daar is nu het Utrechtse Universiteitsmuseum. Op het moment gesloten ivm verbouwing.

Fort Hoofddijk

Fort Hoofddijk is een onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het fort is gebouwd in 1877. Het bestaat uit een bomvrije kazerne en drie remises. Het is aangelegd omdat de explosieven steeds zwaarder werden en de oorspronkelijke forten niet meer voldeden. Nu is het een mooi onderdeel van de Botanische tuinen.

De planten in de Botanische Tuinen

In de tuinen staan zo’n 9.500 plantensoorten afkomstig van over de hele wereld. Ze zijn verzameld tijdens expedities, maar worden ook geruild met andere botanische tuinen. Sommige soorten bestaan zelfs niet eens meer in het wild. Het is dus heel belangrijk om deze goed te verzorgen en te behouden.

De verschillende Botanische Tuinen

Je kunt een mooie wandeling maken langs de verschillende tuinen. Bij de entree krijg je een plattegrond, waar op je kunt zien in welke tuin je loopt. Als je het pad volgt, kom je overal wel langs. Ik ben begonnen bij de Noord-Amerikaanse bostuin, waar mooie indrukwekkende bomen staan. Via het bamboebos met verschillende soorten bamboe kom je uit bij de Tropische kassen. Daar heb ik mij een tijdje vermaakt in de Vlinderkas. Ik hou wel van die vrolijk gekleurde en rondfladderende vlinders.

De Ontdektuin

Er is een deel dat de Ontdektuin heet, maar eigenlijk is de hele Botanische Tuin om te ontdekken. Je kunt er zo fijn rondwandelen en je ontdekt steeds weer iets nieuws. Neem vooral ook de tijd om op de bordjes te lezen voor extra wetenswaardigheden. Door de hele tuin heen staan ook bankjes waar je lekker kunt gaan zitten. Ik werd er in ieder geval helemaal zen van.

Bij het Bijenhotel

In dit gedeelte van de tuin zullen veel mensen zich niet op hun gemak voelen. Het krioelt er namelijk van de beestjes waar veel mensen angstig voor zijn, maar die zo belangrijk zijn voor het leven op aarde. En als je rustig blijft, dan zullen ze je ook niet aanvallen. Pas als je stil gaat zitten kijken, zul je de vlinders, bijen en libellen goed kunnen observeren. En wie weet tref je dan ook nog een ringslang. Ik had die mazzel niet, helaas.

Buitenfort

Om het fort heen, loopt het zogenoemde Buitenfort. Er staan vier bunkers en een vogel-kijkhut. Vandaar uit kun je de vogels goed bespieden. Maar je kunt er ook lekker in het gras of aan een picknicktafel zitten. Een heerlijk plekje in de natuur midden in de stad.

De Evolutietuin

Via een bruggetje kom je dan in de evolutietuin. Dit is het wetenschappelijk hart van de Botanische Tuinen. De magnolia’s en de waterlelies zijn evolutionair gezien de oudste, nog voorkomende bloemplanten, en via de paden in deze tuin kun je de evolutionaire ontwikkeling volgen. De studenten bestuderen en leren hier de verwantschapslijnen van de verschillende plantensoorten en ze halen er materiaal weg voor de practica lessen.

De Rotstuin bij Fort Hoofddijk

Om het rondje compleet te maken, wandel ik daarna langs het fort en struin nog even door de Rotstuin. Dat is ook nog even klimmen, want het hoogste punt ligt op 12 meter boven de fortgracht. In 1963 zijn ze begonnen met de bouw van deze tuin. Behalve door de remises die al hoger zijn, is er ook 2.100 ton rotsblokken uit de Ardennen hierheen gehaald om de hoogte te behouden en aan te kleden. Er zijn verschillende biotopen en het is een van de grootste rotstuinen van Europa.

Voordat je er heen gaat

• De Botanische Tuinen zijn alle dagen geopend van 10.00 tot 16.30. De Tropische kassen en de Vlinderkas gaan om 16.00 dicht
• Adres is Budapestlaan 17, 3584 CD Utrecht
• De tuinen zijn van 1 december 2022 tot 1 maart 2023 gesloten
• Bij Tuincafé Botanica kun je iets eten of drinken, vooral bij mooi weer lekker op het terras
• Het is rolstoel toegankelijk
• Het beste is om op de fiets of met het OV naar de Botanische Tuinen te komen, vooral door de week is het lastig de auto te parkeren. In het weekend lukt het nog wel in de omliggende straten en anders bij P+R Utrecht Science Park
• Naast wandelen door de tuinen kun je er ook workshops volgen, shoppen in de tuinwinkel, een zaal huren, rondleiding boeken en zelfs trouwfoto’s maken. Check daarvoor de website van de Botanische Tuinen Utrecht

Sharing is caring!